سندروم متابولیک ، از علائم تا روش های درمان آن
سندروم متابولیک، به مجموعه‌ای از عوامل خطرناک گفته میشود که باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته میشود. در این مقاله به بررسی علائم، علت پدید آورنده این بیماری و درمان سندروم متابولیک می پردازیم.
واژه ی متابولیک به مجموعه ای از اعمال زیستی بدن اطلاق می‌گردد. منظور از عوامل خطرناک، ویژگی‌ها، حالت‌ها و رفتارهایی است که موجب افزایش پیشرفت بیماری می‌شوند.
در این نوشتار منظور از بیماری‌های قلبی، بیماری قلبی کرونری است که در اثر رسوب مواد چسبناک در دیواره ی داخلی سرخرگ کرونری اتفاق می‌افتد. این رسوب ها به‌مرور زمان در دیواره رگ‌ها سفت‌تر می‌شوند و سبب مسدود شدن رگ‌های خونی و در نهایت موجب درد در ناحیه قفسه سینه، حملات قلبی و حتی مرگ می‌شوند.
علائم سندروم متابولیک
5 مورد از علائم سندروم متابولیک در پایین آمده است، اما ابتلا به سندروم متابولیک به این معنا است که بیمار به طور همزمان مبتلا به 3 نوع نارسایی مرتبط با متابولیسم باشد. این موارد عبارتند از:
#چاقی شکمی
که به آن چاقی سیبی شکل نیز گفته میشود. چربی‌های اضافه ی دور شکم، از چربی‌های دیگر قسمت‌های بدن مثل ران‌ها، در ابتلا به بیماری‌های قلبی خطرناک‌تر هستند.
#کاهش سطح کلسترول خوب خون یا HDL
کاهش سطح HDL، سبب افزایش بیماری‌های قلبی میشود. درحالی‌که افزایش سطح آن موجب پاک‌سازی عروق از رسوب‌های کلسترول مضر میشود.
#افزایش فشارخون
فشارخون بالا و دائم می‌تواند سبب آسیب به قلب و عروق شود.
#افزایش قند خون
قند خون بالا می‌تواند یکی از علائم ابتلا به دیابت باشد.
#افزایش سطح تری گلیسیرید در خون
اسامی دیگر سندروم متابولیک
سندروم متابولیک علاوه بر این نام، به نام‌های دیگر نیز شناخته میشود که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- سندرم دیسمتابولیک
- سندرم مقاومت به انسولین
- سندرم چاقی
- سندرم ایکس
علل سندروم متابولیک
سندرم متابولیک علل مختلفی دارد که با یکدیگر اتفاق می‌افتند. برخی از این علل از قبیل چاقی و اضافه‌وزن، بی‌تحرکی و مقاومت به انسولین قابل‌کنترل هستند.
برخی عوامل تأثیرگذار بر سندرم متابولیک مانند افزایش سن، که در افزایش خطر ابتلا به این نوع سندرم، بسیار مؤثر است، غیرقابل پیشگیری هستند. همچنین عوامل ارثی نیز ازجمله عوامل تأثیرگذار و غیرقابل پیشگیری در ابتلا به سندرم متابولیک بوده و باعث افزایش مقاومت به انسولین میشود.
افراد مبتلابه این نوع سندرم، همچنین دچار انعقاد خون مفرط و التهاب در کل بدن هستند. محققان در مورد اینکه آیا این عامل نیز سبب ابتلا به سندرم متابولیک یا تشدید آن میشود، اطلاعات زیادی ندارند.
مطالعات در زمینه ی عوامل تأثیرگذار بر سندرم متابولیک همچنان ادامه دارد. برخی از این عوامل عبارتند از:
- کبد چرب
- سندرم پلی کیستیک تخمدان
- سنگ کیسه صفرا
- مشکلات تنفسی در هنگام خواب
پیشگیری از سندروم متابولیک
بهترین گزینه برای پیشگیری از سندرم متابولیک، تغییر سبک زندگی است. سطح کلسترول، فشارخون و قند خون نیز باید به‌صورت مرتب توسط پزشک کنترل شود.
#سبک زندگی سالم
کاهش وزن، کنترل استرس و اضطراب، فعالیت های فیزیکی، اجتناب از استعمال دخانیات و پرهیز از نوشیدن الکل در کنترل و کاهش خطر ابتلا به سندرم متابولیک بسیار مؤثر است.
نشانه های سندروم متابولیک
همان‌طور که پیشتر اشاره شد، سندروم متابولیک به مجموعه‌ای از عوامل خطرناک گفته میشود که سبب افزایش بیماری‌های قلبی، دیابت و سکته میشود. بسیاری از عوامل تأثیرگذار بر سندرم متابولیک، هیچ نشانه یا مشخصه‌ای ندارند، اما چربی‌های دور شکم یکی از بدیهی‌ترین نشانه‌های آن است.
برخی از افراد دیابتی به‌خصوص دیابت نوع 2 نیز ممکن است قند خون بالایی داشته باشند. قند خون بالا اغلب با افزایش تشنگی، ادرار به‌خصوص در هنگام شب، خستگی و تار شدن بینایی همراه است. فشارخون بالا معمولاً هیچ نشانه ای ندارد، اما برخی افراد در مراحل اولیه آن ممکن است دچار سردرد خفیف و خون‌دماغ بیش‌ازحد شوند.
تشخیص سندروم متابولیک
پزشک بر اساس بررسی های فیزیکی و آزمایش خون قادر به تشخیص سندروم متابولیک خواهد بود.
#چربی‌های بیش‌ازحد دور شکم
چربی‌های اضافه دور شکم، به معنای حمل بار اضافه در اطراف شکم است. به این نوع چاقی، چاقی سیبی شکل نیز گفته میشود. با اندازه‌گیری دور شکم می‌توان فهمید چه میزان چربی‌های دور شکم اضافه است. چربی‌های اضافه دور شکم به معنای افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی است.
#افزایش سطح تری گلیسیرید
تری گلیسیرید نوعی چربی موجود در خون است. میزان تری گلیسیرید درصورتی‌که 150 mg/dL یا بالاتر باشد، باعث افزایش خطر ابتلا به سندروم متابولیک میشود.
#کاهش سطح کلسترول مفید HDL
کلسترول HDL که به نام کلسترول مفید نیز شناخته میشود، زیرا سبب پاک‌سازی عروق از کلسترول مضر میشود. درصورتی‌که سطح کلسترول HDL در زنان کمتر از 50 mg/dL و در مردان کمتر از 40 mg/dL باشد، در ابتلا به سندروم متابولیک بسیار مؤثر است.
#فشارخون بالا
فشارخون 130/85 mmHg یا بالاتر و مصرف دارو برای درمان فشارخون بالا ازجمله موارد تأثیرگذار در ابتلا به این نوع سندروم است.
#قند خون بالا
سطح طبیعی قند خون باید کمتر از 100 mg/dL باشد. درصورتی‌که سطح طبیعی قند خون 126 mg/dL یا بالاتر باشد، به‌عنوان دیابت تلقی میشود. همچنین قند خون بالای 100 mg/dL به‌عنوان عامل خطرناک در ابتلا به سندروم متابولیک شناخته میشود.
حدود 85 درصد از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به سندروم متابولیک نیز مبتلا هستند. این افراد نسبت به افرادی که فقط مبتلا به دیابت نوع 2 هستند ، بیشتر در معرض خطر بیماری‌های قلبی هستند.
درمان سندروم متابولیک
هدف اصلی درمان سندرم متابولیک، کاهش خطر بیماری‌های قلبی کرونری است. درمان ابتدا با کنترل کلسترول مضر LDL، فشارخون بالا و دیابت آغاز میشود.
هدف بعدی درمان، جلوگیری از شیوع دیابت نوع 2 است. عوارض درازمدت دیابت، اغلب شامل بیماری‌های قلبی و کلیه، از دست دادن بینایی و قطع پا میشود.
دکتر اعظم عرفانی فر متخصص داخلی ، فوق تخصص غدد و دیابت در تهران
برای پرسش از دکتر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.