علل و درمان زخم پای دیابتی
زخم های پا، یک عارضه ی رایج در دیابت کنترل نشده است. این زخم ها در زیر انگشتان بزرگ پا رایج هستند و می توانند از انگشتان به استخوان نفوذ کنند. زخم پای دیابتی اگر درمان نشود می تواند منجر به قطع عضو شود.
همه کسانی که دیابت دارند، می توانند زخم پا و درد پا داشته باشند. اما مراقبت مناسب می تواند از این اتفاق پیشگیری کند. درمان زخم پای دیابتی در هر فرد متفاوت است.
درد و ناراحتی پای خود را با پزشک در میان بگذارید، که اطمینان حاصل شود مشکل جدی نیست، زیرا زخم های آلوده می تواند منجر به قطع عضو شوند.
علائم زخم پای دیابتی
یکی از اولین نشانه های زخم پا، درناژ (زهکشی) از پای شما است، که ممکن است موجب شود جوراب های شما از بین برود و یا در کفش شما نشت پیدا کند.
تورم غیر معمول، تحریک، قرمزی و بو از یک یا هر دو پا نیز از نشانه های اولیه زخم پا هستند. نشانه قابل ملاحظه از یک زخم پا، بافت سیاهی است که به آن اسکار می گویند و در اطراف زخم قرار دارد، که به دلیل عدم وجود جریان خون مناسب در اطراف زخم، به وجود می آید.
گانگرن جزئی یا کامل که به دلیل عفونت در اطراف زخم است می تواند دلیل مرگ بافتی باشد. در این حالت درد و بی حسی رخ می دهد. علائم پا همیشه آشکار نیستند، گاهی اوقات علائم زخم تا وقتی عفونی نشده اند ایجاد نمی شوند.
اگر شروع به مشاهده تغییر رنگ پوست مخصوصا در بافتی که سیاه شده کردید و یا احساس درد در اطراف آن کردید، حتما به پزشک خود مراجعه کنید. پزشک شما با استفاده از سه معیار زخم را تشخیص می دهد، این معیارها عبارتند از:
- زخمی وجود ندارد ولی پا در معرض خطر است.
- زخم بدون عفونت وجود دارد
- زخم های گسترده و آبسه عفونی وجود دارند.
علل درد زخم های پای دیابتی
زخم های دیابتی اغلب ناشی از:
- قند خون بالا (هیپرگلیسمی)
- گردش خون ضعیف
- آسیب عصبی
- پای زخم شده یا تحریک شده
گردش خون ضعیف یکی از بیماری های عروقی است که در آن خون به طور مؤثر در پاها جریان ندارد. البته گردش خون ضعیف در بعضی موارد می تواند باعث بهبودی زخم ها بشود.
قند خون بالا می تواند روند بهبودی زخم پا را کاهش دهد، بنابراین مدیریت قند خون حیاتی است. افراد مبتلا به دیابت نوع 2، اغلب زمان بیشتری را برای مبارزه با عفونت زخم می گذرانند.
آسیب عصبی یک اثر طولانی مدت دارد که می تواند منجر به از دست دادن حس پاها بشود. البته اعصاب آسیب دیده در ابتدا احساس درد را در فرد ایجاد می کند. اعصاب آسیب دیده می تواند باعث زخم شوند.
پوست خشک در دیابت شایع است و این موجب میشود پاها بیشتر در معرض ترک خوردن قرار بگیرند، همچنین ممکن است این ترک ها باعث خونریزی در زخم ها شود.
ریسک فاکتورهای ابتلا به زخم های دیابتی
تمام افراد دیابتی در معرض خطر زخم های دیابتی قرار دارند که می تواند علل مختلفی داشته باشد. برخی از عواملی که می توانند خطر ابتلا به زخم های دیابتی را افزایش دهند، عبارتند از:
- کفش با کیفیت پایین
- بهداشت ضعیف (شستشوی نامنظم پاها)
- برداشتن نامناسب ناخن ها
- مصرف الکل
- بیماری های چشم ناشی از دیابت
- بیماری قلبی
- بیماری های کلیوی
- چاقی مفرط
- مصرف دخانیات
زخم های دیابتی در افراد مسن شایعتر است.
درمان زخم پای دیابتی
فشار در هنگام پیاده روی می تواند عفونت را بدتر و آن را گسترش دهد. در افرادی که اضافه وزن دارند، این فشار بیشتر و درد متداوم تر است. پزشک شما ممکن است برای محافظت از پای شما استفاده از وسایل خاصی را توصیه کند، از جمله استفاده از کفش های مخصوص دیابتی.
پزشکان می توانند لایه های مرده پوست، اشیای خارجی و یا عفونت را با لایه برداری از زخم بردارند. عفونت یک عارضه ی جدی زخم پا است و نیاز به درمان فوری دارد.
همه عفونت ها به یک شیوه درمان نمی شوند. ممکن است بافت اطراف زخم به یک آزمایشگاه ارسال شود تا مشخص شود کدام یک از آنتی بیوتیک ها مفید خواهند بود. اگر پزشک یک عفونت جدی را تشخیص دهد ممکن است برای بررسی استخوان درخواست x-ray بکند.
برای جلوگیری از عفونت زخم پا باید کارهای زیر انجام شود:
- حمام پا
- ضد عفونی کردن پوست اطراف زخم
- درمان های آنزیمی
- سم زدایی(حاوی آلرژینات کلسیم) برای مهار رشد باکتری
داروهای زخم پای دیابتی
پزشک شما ممکن است آنتی بیوتیک، ضد پلاکت یا داروی ضد انعقادی را برای درمان زخم تجویز کند. بسیاری از این آنتی بیوتیک ها به استافیلوکوک اورئوس یا استرپتوکوک معمولایتیک گروه B حمله می کنند. با پزشک خود در مورد سایر شرایط بهداشتی که احتمال عفونت را بالا می برد، از جمله HTV و مشکلات کبدی صحبت کنید.
درمان های دیگر زخم پای دیابتی
بسیاری از درمان های معمول برای زخم های پا وجود دارد از جمله:
- پانسمان حاوی نقره و یا کرم silver sulphadiazin
- ژل یا محلول polyhexamethylen biguanid
- محلول ید
روش جراحی برای زخم پای دیابتی
پزشک ممکن است پای شما را جراحی کند. یک جراح می تواند با اصلاح کردن استخوان یا با از بین بردن ناهنجاری پا، به کاهش فشار در اطراف زخم کمک کند.
به احتمال زیاد پای شما احتیاج به جراحی ندارد. اما اگر هیچ روش درمانی دیگری نتواند به بهبود زخم و عفونت شما کمک کند، جراحی می تواند باعث جلوگیری از این زخم ها شود.
پیشگیری از مشکلات پای دیابتی
طبق گفته انجمن پزشکی podiatric امریکا، 14 تا 24 درصد از امریکایی ها با زخم پای دیابتی، قطع عضو می کنند. مراقبت پیشگیرانه بسیار مهم است. گلوکز خون خود را به طور دقیق کنترل کنید، زیرا وقتی قند خون شما ثابت باشد، احتمال مبتلا شدن به عوارض دیابت، کاهش میابد.
زخم پا در صورت درمان باز هم ممکن است برگردد. بافت مرده ممکن است عفونی شود، بنابراین ممکن است پزشک شما توصیه کند که کفش های دیابتی خود را بپوشید تا از بازگشت زخم جلوگیری شود.
زمان مراجعه به پزشک
اگر گوشت سیاه در اطراف ناحیه ی بی حس شده، مشاهده کردید، پزشک خود را در میان بگذارید تا اقدام به درمان زخم عفونی کند. اگر درمانی صورت نگیرد، زخم ها می توانند موجب ایجاد آبسه شوند و به نواحی مختلف پا گسترش پیدا کنند. در این مرحله زخم اغلب توسط جراحی، درمان میشود.
عفونت های غیرقابل درمان باعث قطع عضو می شود. زمانی که زخم شما در حال بهبودی است، روی پای خود بایستید و برنامه درمان خود را دنبال کنید.
زخم های پای دیابتی می توانند چندین هفته طول بکشند. اگر قند خون بالا و فشار ثابت روی زخم وجود داشته باشد، بهبودی زخم طولانی تر می شود.
داشتن رژیم غذایی و کاهش فشار روی زخم، یکی از مؤثرترین روش ها برای بهبود زخم پای دیابتی است. وقتی زخم شما در حال بهبودی است، مراقبت های پیشگیرانه از برگشت زخم ها جلوگیری می کنند.
دکتر اعظم عرفانی فر متخصص داخلی ، فوق تخصص غدد و دیابت در تهران
برای پرسش از دکتر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.