پیشگیری از زخم پای دیابتی

زخم پای دیابتی یک عارضه ی رایج از دیابت کنترل نشده است، که در نتیجه آسیب پوست تشکیل می شود.

زخم پای دیابتی در زیر انگشتان بزرگ پا رایج است و می تواند از انگشتان به سمت استخوان پیش رود.

همه کسانی که دیابت دارند می توانند زخم پای دیابتی و یا درد پا داشته باشند اما مراقبت مناسب می تواند از این اتفاق پیشگیری کند. درمان زخم پای دیابتی بستگی به کیس مورد نظر متفاوت است.

درد و ناراحتی پای خود را با پزشک در میان بگذارید که اطمینان حاصل شود مشکل جدی نیست، زیرا زخم های آلوده می تواند منجر به قطع عضو شود.

علائم و نشانه ها

یکی از اولین نشانه های زخم پا، درناژ (زهکشی) از پای شما است که ممکن است جوراب های شما را از بین ببرد و یا در کفش شما نشت کند. تورم غیر معمول، تحریک، قرمزی و بوی بد از یک یا هر دو پا نیز از علائم اولیه زخم پای دیابتی است. نشانه قابل ملاحظه ای از یک زخم پا، بافت سیاهی است که به آن اسکار می گویند و در اطراف زخم قرار دارد که به دلیل عدم وجود جریان خون مناسب در اطراف زخم است.

گانگرن جزئی یا کامل که به دلیل عفونت در اطراف زخم است می تواند دلیل مرگ بافتی باشد. در این حالت درد و بی حسی رخ می دهد. علائم زخم پا همیشه آشکار نیستند گاهی اوقات علائم زخم تا وقتی عفونی نشده اند ایجاد نمی شود. اگر شروع به دیدن تغییر رنگ پوست، به ویژه بافتی که سیاه شده و یا احساس درد در اطراف کردید حتما به پزشک خود مراجعه کنید.

تشخیص زخم پای دیابتی

پزشک شما با استفاده از سه معیار زیر زخم را تشخیص می دهد.

1- زخمی وجود ندارد ولی پا در معرض خطر است.

2- وجود زخم بدون عفونت

3- زخم های گسترده و آبسه عفونی

علل درد زخم های پای دیابتی

زخم های دیابتی اغلب به دلایل زیر رخ می دهند:

1- گردش خون ضعیف

2- قند خون بالا(هیپرگلیسمی)

3- آسیب عصبی

4- پای زخم شده یا تحریک شده

گردش خون ضعیف یکی از بیماری های عروقی است که در آن خون به طور مؤثر در پاها جریان ندارد.

البته گردش خون ضعیف در بعضی موارد می تواند باعث بهبودی زخم ها شود. قند خون بالا می تواند روند بهبودی زخم پا را کاهش دهد. بنابراین مدیریت قند خون حیاتی است. افراد مبتلا به دیابت نوع 2، اغلب زمان بیشتری را برای مبارزه با عفونت زخم می گذرانند.

آسیب عصبی یک اثر طولانی مدت دارد که می تواند منجر به از دست دادن حس پاها شود. البته اعصاب آسیب دیده در ابتدا احساس درد را در فرد ایجاد می کند. اعصاب آسیب دیده می تواند باعث زخم شود. پوست خشک در دیابت شایع است و پاها بیشتر در معرض ترک خوردن قرار دارند. همچنین ممکن است خونریزی در زخم ها اتفاق بیفتد.

ریسک فاکتورهای ابتلا به زخم های دیابتی

تمام افراد دیابتی در معرض خطر زخم های دیابتی قرار دارند که می تواند علل مختلفی داشته باشد.

برخی از عواملی که می تواند خطر ابتلا به زخم های دیابتی را افزایش دهد شامل موارد زیر است:

1- کفش های با کیفیت پایین

2- بهداشت ضعیف (شستشوی نامنظم پاها)

3- برداشتن نامناسب ناخن ها

4- مصرف الکل

5- بیماری های چشم ناشی از دیابت

6- بیماری قلبی

7- بیماری های کلیوی

8- چاقی مفرط

9- مصرف دخانیات

زخم های دیابتی در افراد مسن شایعتر است.

درمان زخم های پای دیابتی

برای جلوگیری از درد و زخم پای خود بایستید که برای تمام انواع زخم های دیابتی مفید است. فشار در هنگام پیاده روی می تواند عفونت را بدتر و آن را گسترش دهد و اضافه وزن می تواند این فشار را بیشتر کند و درد تداوم داشته باشد. پزشک شما ممکن است برای محافظت از پای شما استفاده از وسایل خاصی را توصیه کند:

1- کفش های دیابتی استفاده شود.

2- استفاده از غذاهای مخصوص.

پزشکان می توانند لایه های مرده پوست، اشیای خارجی و یا عفونت را با لایه برداری از زخم بردارند.

عفونت یک عارضه ی جدی زخم پا است و نیاز به درمان فوری دارد. همه عفونت ها به یک شیوه درمان نمی شوند. ممکن است بافت اطراف زخم به یک آزمایشگاه ارسال شود تا مشخص شود کدام یک از آنتی بیوتیک ها مفید خواهند بود. اگر پزشک یک عفونت جدی را تشخیص دهد ممکن است برای بررسی استخوان درخواست x-ray بکند.

جلوگیری از عفونت زخم پای دیابتی

برای جلوگیری از عفونت زخم پای دیابتی باید کارهای زیر انجام شود:

1- حمام پا

2- ضد عفونی کردن پوست اطراف زخم

3- درمان های آنزیمی

4- سم زدایی(حاوی آلژینات کلسیم)

برای مهار رشد باکتری.

داروی زخم پای دیابتی

پزشک شما ممکن است آنتی بیوتیک، ضد پلاکت یا داروی ضد انعقادی را برای درمان زخم تجویز کند. بسیاری از این آنتی بیوتیک ها به استافیلوکوک اورئوس یا استرپتوکوک گروه B حمله می کند. با پزشک خود در مورد سایر شرایط بهداشتی که احتمال عفونت را بالا می برد از جمله HIV  و مشکلات کبدی صحبت کنید.

مطلب مرتبط: درمان زخم پای دیابتی با رگراهیل

درمان های دیگر زخم پای دیابتی

بسیاری از درمان های معمول برای زخم پای دیابتی وجود دارد از جمله:

1- پانسمان حاوی نقره و یا کرم سولفادیازین

2- ژل یا محلول  چندهگزانید( polyhexamethylen biguanid)

3- محلول ید

روش های جراحی

پزشک ممکن است پای شما را جراحی کند. یک جراح می تواند با اصلاح کردن استخوان یا از بین بردن ناهنجاری پا به کاهش فشار در اطراف زخم کمک کند. به احتمال زیاد پای شما احتیاج به جراحی ندارد. اما اگر هیچ روش درمانی دیگری نتواند به بهبود زخم و عفونت شما کمک کند، جراحی می تواند باعث جلوگیری از زخم شود.

پیشگیری از مشکلات پای دیابتی

طبق گفته انجمن پزشکی podiatric امریکا، 14 تا 24 درصد از امریکایی ها با زخم پای دیابتی قطع عضو (Amputation) می کنند. مراقبت پیشگیرانه بسیار مهم است. گلوکز خون خود را به طور دقیق کنترل کنید زیرا وقتی قند خون شما پایدار باشد احتمال مبتلا شدن به عوارض دیابت کم است.

زخم پا در صورت درمان مجددا ممکن است برگردد. بافت مرده ممکن است عفونی شود بنابراین ممکن است پزشک شما توصیه کند که کفش های دیابتی خود را بپوشید تا از بازگشت زخم جلوگیری شود.

ملاقات با پزشک

اگر گوشت سیاه در اطراف ناحیه ی بی حس شده، مشاهده کردید، با پزشک خود در میان بگذارید تا اقدام به درمان زخم عفونی بکند. اگر درمانی صورت نگیرد زخم ها می توانند ایجاد آبسه بکنند و به نواحی مختلف پا گسترش پیدا کند. در این مرحله زخم اغلب توسط جراحی، قطع عضو یا جایگزینی پوست توسط جایگزین کننده های مصنوعی پوست درمان شوند.

نتیجه گیری

عفونت های غیرقابل درمان باعث قطع عضو می شوند. زمانی که زخم شما در حال بهبودی است روی پای خود بایستید و برنامه درمان خود را دنبال کنید. زخم های پای دیابتی می تواند چندین هفته طول بکشد. اگر قند خون بالا و فشار ثابت روی زخم وجود داشته باشد بهبودی زخم طولانی تر می شود. داشتن رژیم غذایی و کاهش فشار روی زخم یکی از مؤثرترین روش ها برای بهبود زخم است. وقتی زخم شما در حال بهبودی می باشد مراقبت های پیشگیرانه از برگشت زخم جلوگیری می کند.

دکتر اعظم عرفانی فر متخصص داخلی ، فوق تخصص غدد و دیابت در تهران

برای پرسش از دکتر روی لینک مشاوره پزشکی کلیک کنید.